Groen licht
Januari 1943. De directie van Het Apeldoornsche Bosch geeft groen licht aan personeelsleden en de (betere) patiënten om het terrein te ontvluchten. Een ontruiming door de nazi’s is onafwendbaar. Patiënt Samuel Engelschman, 17 jaar, vlucht naar zijn zus en zwager in Amsterdam. Met de trein of bus vermoedelijk.
De reis overleeft hij… Samuel zal zeker opgelucht geweest zijn. Maar of zijn zus dat ook is? Zijn zwager is er niet blij mee, of op z’n minst niet gerust op. Dit is hoe het verhaal verder gaat: de zwager van Samuel gaat naar het politiebureau en neemt zijn zwager mee. Uit het proces-verbaal: Hoekman, die ariër is, durft zijn minderjarige zwagertje zonder toestemming van de overheid niet in huis te nemen en stelt hem ter beschikking van de politie. Uiteindelijk betekent dit een arrestatie, deportatie en uiteindelijk de dood voor Samuel. Het groene licht heeft hem niet geholpen. Toen ik de politierapporten onder ogen kreeg, kwamen mijn gedachten op gang. Wat is er in deze zwager omgegaan? Wist zijn vrouw ervan, ‘de zus van’, dat haar man naar het politiebureau ging? Was het goed bedoeld? Of een vuile streek? Angst voor de buren? En om die reden proactief reageren? We zullen het nooit weten. Het zijn deze verhalen die aanzetten tot nadenken. Als ik nou die zwager zou zijn geweest? Dan is het maar de vraag of ik anders gehandeld had.
Roeland Oudejans-Albers
Bron: Stadsarchief Amsterdam
