De man uit Wiesel

Van Wilpe verklaart na de oorlog: “Door bemiddeling van ds. Overduin uit Enschede, leider van een ondergrondsche verzetsorganisatie, had ik eind 1942 een Jodenjongetje, genaamd Martin Weil, en in het begin van 1943 de Joodsche familie Snijders, afkomstig uit Amsterdam, bestaande uit man en vrouw, bij mij thuis ondergedoken gekregen.” Het betreft Samuel Snijders en Rosetta Snijders-Themans. Zij is 60, hij een paar jonger. Het is woensdag 23 juni 1943.

‍Alles ging oorspronkelijk goed, totdat in de morgen van 23 juni 1943 te omstreeks 7 uur bij mij op de deur werd gebonsd. Ik keek door het raam en riep verschrikt: “Soldaten” waarop de Jodenjongen Martin Weil, die bij mij in de keuken stond, de trap op vloog naar de zolder. Later bleek dat hij nog de tegenwoordigheid van geest had gehad om zijn bed recht te trekken en het met een bedsprei te overdekken, waarna hij zelf achter een stapel hout op zolder was weggekropen waaraan hij te danken heeft gehad, dat hij niet gevonden werd. Toen ik de deur openmaakte, stonden twee SS soldaten voor mijn neus, die mij vroegen, of ik ook Joden in huis had. Op mijn ontkennende antwoord, doorzochten zij enkel het benedenhuis, waarna zij weer vertrokken. Ik ben toen onmiddellijk naar boven gegaan om de familie Snijders te waarschuwen, dat zij zoo gauw mogelijk moesten trachten, de schuilkelder achter mijn huis te bereiken. De heer Snijders maakte echter niet veel haast en dacht blijkbaar dat het gevaar al geweken was.

Terwijl ik nog boven was, werd er opnieuw op de deur geklopt en hoorde ik buiten verscheidene stemmen en alvoor ik nog goed en wel beneden was, ging de buitendeur open en traden 15 of 16 personen binnen, merendeels militairen, doch aan het hoofd, wijlen de heer Doppenberg, die ik van gezicht kende. Doppenberg begon, door tegen mij te zeggen: “Jij hebt Joden in huis, waar zij die?” De manschappen gaan op dat moment boven kijken en vinden dan het echtpaar Snijders, nog half in bed. Doppenberg begon mij verwijten te maken, dat ik hem voorgelogen had, omdat nu bleek, dat ik toch Joden had verborgen, waarop ik niets wist te zeggen. Het gezin Snijders werd met de auto weggevoerd. Van Wilpe verklaart verder dat hij in dezelfde auto wordt gezet en dat de razzia een vervolg krijgt in Niersen, Elspeet en Gortel, waardoor hij de kans krijgt om met het echtpaar Snijders af te stemmen wat ze tijdens het verhoor zullen gaan zeggen. Ze spreken af te doen alsof ze nog niet langer dan 14 dagen bij hen ondergedoken zouden zijn geweest. De praktijk leert dat het echtpaar Snijders en Van Wilpe dezelfde verklaring afleggen.

Agent Doppenberg, door politiechef Johan Meijer aangesteld als leider van de ploeg die als taak heeft het opsporen van ondergedoken Joden, brengt Van Wilpe in een duivels dilemma: zijn eigen vrijheid terugkrijgen in ruil voor het verraden van andere Joden. Doppenberg zal geweten hebben, of het aannemelijk hebben geacht, dat Van Wilpe meer wist over ‘illegale’ Joden binnen zijn netwerk. Samuel en Rosetta Snijders zijn niet meer te redden. Zij worden als ‘strafgeval’ in Westerbork geïnterneerd en worden met het eerstvolgende transport naar Sobibor gedeporteerd.

Terug naar het politiebureau in Apeldoorn. Hier gaat Van Wilpe overstag. De omstandigheden tijdens het verhoor zullen niet rooskleurig zijn geweest. Van Wilpe geeft aan min of meer de locatie te weten van zes andere Joden, maar hij moet nog wel navraag doen binnen zijn netwerk over de huidige verstopplaats van dit zestal. Het betreft een echtpaar Pomeranz en het echtpaar Gompers met hun twee kinderen. Van Wilpe is op de hoogte van het feit dat er spanningen zijn tussen deze twee gezinnen en dat er voor één gezin een vervangende onderduikplek wordt gezocht. Met deze insteek zal Van Wilpe proberen binnen het netwerk meer informatie los te krijgen.

In het vervolg van dit blog leest u hoe Jannes Doppenberg bij een ander huis arriveert en enkele Joden weet te arresteren.

‍