Burgemeester Den Besten en de Joden
Gastblog door Jan de Roos en Thea de Roos-van Rooden, auteurs van het in 2010 verschenen boek Moed en Overmoed. Een biografie van burgemeester Dirk Frans Pont (1893-1963). In 2010 schreven zij ook een artikel over zijn voorganger: Cornelis den Besten.
De acties tegen de echtparen Vega en Den Besten waren waarschijnlijk het initiatief van NSB-wethouder Buitenhuis en politiechef Meijer. Vermoedelijk gaven zij ook de volgende dag aan de Duitse instanties door dat Den Besten zich in een kippenhok in de tuin van de familie Vega had schuilgehouden. Een aperte leugen. Den Besten werd door de Duitse autoriteiten in Den Haag ontboden om verantwoording af te leggen over zijn bezoek aan het echtpaar Vega. Voor de Duitsers was vriendschap met een Joodse familie een brug te ver. De burgemeester werd dan ook prompt ontslagen.
Tijdens de oorlog moest Den Besten zich ook verantwoorden bij de NSB waar hij lid van was. Hem werd verweten dat hij Joodse inwoners van Apeldoorn op zijn spreekuur had ontvangen. Zijn verweer: een burgemeester is er voor alle inwoners, dus ook voor Joden. Den Besten eiste een onderzoek door een ereraad. Toen dat uitbleef, zegde hij in 1944 zijn NSB-lidmaatschap op.
Bij de bevrijding van Apeldoorn op 17 april 1945 werd Den Besten net als zijn opvolger Pont opgepakt, geïnterneerd en berecht. Een tribunaal kwam tot de conclusie dat hij zich had gedragen ‘in strijd met de belangen van het Nederlandse volk’, maar omdat hij zich wel onthouden had ‘van extremistische of buitengewoon onsympathieke daden’, werd hij in de zomer van 1946 vrijgelaten. Den Besten ging weer bij zijn vrouw aan het Wilhelminapark 6 wonen. In 1977 overleed hij op 82-jarige leeftijd.
Jan en Thea de Roos
Meer over Den Besten in Oud Apeldoorn Actueel, tijdschrift van de Vereniging Oud Apeldoorn, jrg. 17, december 2010, blz. 22-25.
