Odysseus
De afgelopen jaren heb ik geprobeerd om het leven van de familie Uhlmann te reconstrueren. En dat viel niet mee. Ik heb veel vragen en nieuwe informatie roept ook weer nieuwe vragen op. Een zomerhuisje in Beekbergen met de naam Odysseus waarvan ik het bestaan niet kende, zal een belangrijke rol gaan spelen in mijn zoektocht.
De familie Uhlmann is mijn (verre) familie. Mijn overgrootmoeder was een Uhlmann. De familie bestond uit vader Fritz Uhlmann (Neurenberg, 1892), moeder Irma Uhlmann (Neurenberg, 1900), de kinderen Gerhard (Neurenberg, 1928) en Erich (Neurenberg, 1931) en de ouders van Irma: Heinrich Wilmersdörfer en zijn vrouw Jenny Wilmersdörfer-Neu (Fürth, 1876). Aan de namen van de kinderen te zien, was het gezin Uhlmann, zoals zoveel Joden in Duitsland, niet gelovig. Maar ook voor deze Duits-Joodse familie zullen de omstandigheden nadat Hitler in 1933 aan de macht komt snel verslechteren.
Ze wonen in Nürnberg. Fritz is handelaar in diamanten en ze hebben het goed. Hun huis aan de Prinzregentufer is een statig Jugendstilpand. In 1934 vlucht het gezin naar Nederland. Fritz krijgt een baan als vertegenwoordiger van de firma Rel. Perl Co. van Richard Brill in Nederland. Het bedrijf heeft iets van doen met edelstenen, maar wat is tot nu toe onduidelijk. Het gezin gaat in Den Haag wonen. Waarom Den Haag en niet Amsterdam; het centrum van de diamanthandel? We weten het niet. In Den Haag hebben ze gelukkige jaren. Waarschijnlijk gaan Gerhard (wiens naam later vernederlandst in Gert) en Erich hier naar school, leren ze de taal snel en maken ze nieuwe vriendjes. Heinrich, de schoonvader van Fritz, overlijdt in 1936.
Met de Duitse inval in 1940 verandert er veel voor het gezin. Al in september wordt het verboden voor Joden om in Den Haag – dat aan de kust ligt en dus aan het front met Engeland – te wonen. Het gezin vertrekt hals over kop en vestigt zich in Oosterbeek in een hotel-pension aan de Rijksstraatweg. Een aantal maanden later verhuizen ze naar de Marienbergweg 10 in Oosterbeek. Financieel was er blijkbaar ruimte want dit huis staat in een chique buurt. De adreslijst van Oosterbeek vermeldt onder andere een architect en een arts in dezelfde buurt. Kan Fritz zijn werk blijven doen? Is er vraag naar edelstenen? We weten dat Richard Brill, de werkgever van Fritz, hem helpt waar hij kan.
Rob Ruijs
